در دنیای پرتلاطم صنعت، نوار نقالهها به عنوان رگهای حیاتی، نقشی اساسی در انتقال مواد و محصولات ایفا میکنند. اما این رگهای حیاتی در معرض خطرات متعددی نیز قرار دارند. یکی از این خطرات، ضربههای ناگهانی و مخرب ناشی از بارگیری، اصطکاک و یا نقص فنی است. در اینجا است که رولیکهای ضربه گیر به عنوان یک محافظ قدرتمند، به میدان میآیند و از نوار نقاله و اجزای آن در برابر آسیبهای گوناگون محافظت میکنند. به عبارتی رولیک ضربه گیر، نوعی رولیک تخصصی است که با پوششی از جنس لاستیک یا پلاستیک، وظیفهای خطیر را بر عهده دارد: جذب ضربات و ارتعاشات ناشی از بارگیری، حرکت مواد و سایر عوامل. این رولیکها، با ایجاد یک لایه محافظ، از تسمه نقاله، غلتکها و سایر اجزای سیستم در برابر صدمات احتمالی مراقبت میکنند. در ادامه بیشتر شما را با این نوع رولیک و کاربردهای آن آشنا میکنیم.
کاربرد رولیک های ضربه گیر
رولیکهای ضربه گیر در بسته بندی، حمل و نقل، داروسازی، نفت و گاز، ساختمان سازی، کشاورزی و … کاربرد بسیار زیادی دارند.
رولیک های ضربه گیر در کجا قرار می گیرند
محل قرارگیری این رولیکها اغلب در نقاط بارگیری، زیر قیفها و انتقال است. محل ریزش مواد سنگین و حجیم بر روی نوار نقاله، نقطهای پرخطر برای تسمه نقاله است. استقرار رولیکهای ضربه گیر نقطه بارگیری، از پارگی و ساییدگی تسمه جلوگیری میکند. همچنین محل تخلیه مواد از قیفها، به دلیل تمرکز بار، نیاز به حفاظت ویژه دارد. استفاده از این رولیکها در این محل مانع از آسیب به تسمه و شاسی نوار نقاله خواهد شد. محل انتقال مواد از یک نوار نقاله به نوار دیگر هم به دلیل تغییر مسیر و سرعت، تنشهای زیادی را به تسمه تحمیل میکند. نصب رولیکهای ضربه گیر در این نقاط، از لرزش و پارگی تسمه جلوگیری خواهد کرد.
خصوصیات و مشخصات فنی یک رولیک ضربه گیر
رولیکهای ضربه گیر در تنوع بسیار بالایی از نظر جنس، ابعاد، شکل و ظرفیت بار تولید میشوند. انتخاب نوع مناسب این قطعه به عوامل مختلفی مانند نوع کاربرد، میزان بار وارده، سرعت چرخش، بودجه و شرایط محیطی بستگی دارد.
جنس
رایجترین جنس برای رولیکهای ضربه گیر، چدن است. چدن به دلیل مقاومت بالا در برابر ضربه و سایش، برای کاربردهای سنگین مناسب است. رولیکهای ضربه گیر فولادی هم برای تحمل بارهای بسیار سنگین و در شرایط محیطی خشن مورد استفاده قرار میگیرند. به علاوه رولیکهای پلاستیکی نیز برای کاربردهای سبکتر و در مواردی که نیاز به مقاومت در برابر خوردگی وجود دارد، مناسب هستند.
ابعاد
رولیکهای ضربه گیر در قطرهای مختلف از 10 میلیمتر تا 100 میلیمتر و با عرضهای مختلف تولید میشوند. قطر و عرض رولیک باید متناسب با میزان بار وارده و سرعت چرخش انتخاب شود.
شکل
رولیکهای ضربه گیر در اشکال مختلف صاف، شیاردار و خاردار تولید میشوند. رولیکهای صاف برای کاربردهای عمومی مناسب هستند، در حالی که رولیکهای شیاردار و خاردار برای کاربردهایی که نیاز به اصطکاک بیشتر وجود دارد، مانند نوار نقالهها، مورد استفاده قرار میگیرند.
ظرفیت بار
ظرفیت بار رولیک ضربه گیر به جنس، ابعاد و شکل آن بستگی دارد. رولیکها با ظرفیت بارهای مختلف از چند کیلوگرم تا چند تن تولید میشوند.
ضریب اصطکاک
ضریب اصطکاک رولیکهای ضربه گیر به جنس و سطح آن بستگی دارد. رولیکهایی با ضریب اصطکاک بالا برای جلوگیری از لغزش مناسب هستند.
مقاومت در برابر دما
رولیکهای ضربه گیر در طیف وسیعی از دماها قابل استفاده هستند. انتخاب رولیک با مقاومت دمایی مناسب به شرایط محیطی کاربرد بستگی دارد.
ساختار رولیک ضربه گیر و چیدمان آب بندی رولیک ضربه گیر
این رولیکها با ساختاری منحصر به فرد و چیدمان آب بندی دقیق، عملکردی قابل اعتماد و عمر طولانی را ارائه میدهند. ساختار و سیستم آب بندی رولیکهای ضربه گیر از چندین لایه تشکیل شده است که به شرح زیر خواهد بود.
- واشر نمدی: واشر نمدی در ابتدای شفت قرار گرفته و از ورود گرد و غبار به داخل رولیک جلوگیری میکند.
- واشر لاستیکی: واشر لاستیکی در پشت واشر نمدی قرار گرفته و مانع از ورود رطوبت به داخل رولیک میشود.
- اورینگ: اورینگ یک حلقه ی لاستیکی است که در محل اتصال بدنه و شفت قرار گرفته و از نشت روغن و گریس جلوگیری خواهد کرد.
- کاسه نمدی: کاسه نمدی در انتهای شفت قرار گرفته و از نشت روغن و گریس از داخل رولیک جلوگیری میکند.
اجزاء رولیک ضربه گیر
رولیکهای ضربه گیر با ظاهری ساده، از اجزایی پیچیده تشکیل شدهاند که هر کدام وظیفهای منحصر به فرد را بر عهده دارند. در این بخش از مقاله، سفری به درون رولیک ضربه گیر خواهیم داشت و با اجزای آن به طور کامل آشنا خواهیم شد.
پوسته (لوله)
پوسته یا لوله، ستون فقرات رولیکهای ضربه گیر است. این عضو از جنس فولاد یا آلومینیوم ساخته میشود و وظایفی مانند محافظت از اجزای داخلی، حفظ استحکام رولیک و انتقال حرارت را بر عهده دارد.
شفت
شفت، محور اصلی این وسیله است که سایر اجزا بر روی آن نصب میشوند. جنس شفت از فولاد است و وظایف آن چرخش رولیک، تحمل بار و انتقال قدرت است.
بلبرینگ
بلبرینگها، یاتاقانهایی هستند که در دو طرف شفت قرار میگیرند و وظایف زیر را بر عهده دارند.
- کاهش اصطکاک: بلبرینگها با کاهش اصطکاک، حرکت روان رولیک را تضمین میکنند.
- تحمل بار: بلبرینگها باید به اندازهای قوی باشند که بتوانند وزن بار و تنشهای ناشی از حرکت نوار نقاله را تحمل کنند.
- جلوگیری از سایش: بلبرینگها با جلوگیری از سایش بین شفت و پوسته، عمر رولیک را افزایش میدهند.
رینگ لاستیکی
رینگ لاستیکی، پوسته خارجی رولیک ضربه گیر است. نقش این قسمت جذب ضربه، افزایش اصطکاک و کاهش صدا است.
آببندها
آببندها، قطعاتی هستند که در دو طرف پوسته قرار میگیرند و از ورود گرد و غبار، رطوبت و سایر آلایندهها به داخل رولیک جلوگیری میکنند.
واشر
واشرها، قطعاتی هستند که بین بلبرینگ و پوسته قرار میگیرند و وظایفی مانند جلوگیری از نشت روانکننده و جذب لرزش را بر عهده دارند. همچنین واشر از بلبرینگها در برابر گرد و غبار و رطوبت هم محافظت میکند.
پیچ و مهره
پیچ و مهرهها، قطعاتی هستند که برای اتصال اجزای مختلف رولیکهای ضربه گیر به یکدیگر استفاده میشوند.
کاربرد رولیک ضربه گیر در صنایع مختلف
این وسیله کاربردی در صنایع مختلف، نقشی حیاتی ایفا میکند. در ادامه برخی از این صنایع را برای شما نام میبریم.
- صنایع معدنی: برای حمل سنگ معدن و مواد خشن
- صنایع فولاد: در خطوط تولید فولاد و انتقال مواد مذاب
- صنایع سیمان: برای جابهجایی سنگ آهک و مواد اولیه
- صنایع غذایی: برای حمل مواد غذایی و حفظ بهداشت
- صنایع نساجی: در خطوط تولید پارچه و الیاف
- صنایع خودروسازی: حمل قطعات خودرو در خطوط مونتاژ
- صنایع چوب: انتقال الوار و ورقهای چوبی
- صنایع الکترونیک: حمل قطعات الکترونیکی حساس
مزایا رولیک ضربه گیر
این وسیله مزیتهای زیادی را به همراه دارد که در ادامه برخی از آنها را برای شما شرح میدهیم. این مزیتها باعث میشود که صاحبان کارخانهها و صنایع مختلف به استفاده از آنها ترغیب شوند.
- افزایش طول عمر تسمه نقاله: رولیکهای ضربه گیر با جذب ضربات ناشی از سقوط مواد، از پارگی و ساییدگی تسمه نقاله جلوگیری میکنند و به این ترتیب طول عمر آن را افزایش میدهد.
- کاهش صدا: این وسیله با جذب ارتعاشات ناشی از حرکت تسمه نقاله، به طور قابل توجهی صدای تولید شده توسط آن را کاهش خواهد داد.
- محافظت از مواد: رولیکهای ضربه گیر مانع از آسیب دیدن مواد در حال انتقال در اثر برخورد با تسمه نقاله میشوند.
- کاهش اصطکاک: این قطعه با ایجاد سطحی صاف و یکنواخت، اصطکاک بین تسمه نقاله و مواد را کاهش میدهد و به حرکت روانتر مواد کمک خواهد کرد.
- جلوگیری از لغزش: این نوع رولیک با ایجاد اصطکاک بین تسمه نقاله و مواد، از لغزش مواد و انحراف آنها از مسیر جلوگیری میکند.
- افزایش ایمنی: رولیکهای ضربه گیر با جلوگیری از انحراف و پارگی تسمه نقاله، خطر بروز حوادث را کاهش میدهند. این امر به ویژه در محیطهای کاری که با مواد خطرناک سروکار دارند، از اهمیت بالایی برخوردار است.
معایب رولیک ضربه گیر
به طور قطع هر محصول در کنار مزایایی که داشته از معایبی هم برخوردار است. رولیکهای ضربه گیر هم از این قاعده مستثنی نیستند. در ادامه برخی از این نقاط ضعف را برای شما توضیح میدهیم.
- محدودیت در نوع مواد: رولیکهای ضربه گیر برای همه نوع موادی مناسب نیستند و ممکن است برای برخی مواد مانند مواد چسبنده یا مواد با لبههای تیز ایدهآل نباشد.
- حساسیت به شرایط محیطی: رولیکهای ضربه گیر به شرایط محیطی مانند دما، رطوبت و مواد شیمیایی حساس هستند. در صورت عدم انتخاب رولیک مناسب با شرایط محیطی، ممکن است عمر مفید آنها به طور قابل توجهی کاهش یابد.
- نیاز به نگهداری: رولیکهای ضربه گیر، مانند هر قطعه مکانیکی دیگری، نیاز به نگهداری دورهای دارند. این امر شامل بررسی و تعویض قطعات فرسوده در صورت نیاز میشود.
با بررسی دقیق مزایا و معایب رولیکهای ضربه گیر و مشورت با متخصصان، میتوانید بهترین انتخاب را برای نیازهای خود انجام دهید.
قیمت رولیک ضربه گیر
قیمت رولیکهای ضربه گیر به عوامل مختلفی مانند جنس، قطر، طول، برند و کشور سازنده بستگی دارد. به طور کلی، رولیکهای ضربه گیر از جنس لاستیک، قیمت مناسبتری نسبت به رولیکهای فولادی دارند.
انواع رولیک ضربه گیر
رولیک ضربه گیر در انواع مختلفی با توجه به جنس روکش، قطر، طول و ظرفیت باربری تولید می شود. رایج ترین انواع رولیک ضربه گیر عبارتند از:
- رولیک ضربه گیر لاستیکی: این نوع رولیک ضربه گیر از لاستیک طبیعی یا مصنوعی ساخته می شود و برای کاربردهای عمومی مناسب است.
- رولیک ضربه گیر پلی اورتان: این نوع رولیک ضربه گیر از پلی اورتان ساخته می شود که مقاومت بالایی در برابر سایش و پارگی دارد و برای کاربردهای سنگین مناسب است.
- رولیک ضربه گیر فولادی با روکش لاستیکی: این نوع رولیک ضربه گیر بدنه ای از فولاد ضد زنگ دارد که با لاستیک یا پلی اورتان روکش شده است. این نوع رولیک ضربه گیر استحکام بالایی دارد و برای انتقال مواد سنگین و تیز مناسب است.
عوامل موثر در انتخاب رولیک ضربه گیر مناسب
انتخاب رولیک ضربه گیر مناسب برای هر خط انتقال به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
- نوع مواد: نوع موادی که بر روی تسمه نقاله منتقل می شوند، در انتخاب جنس روکش رولیک ضربه گیر تاثیر بسزایی دارد. برای مثال، برای انتقال مواد تیز و برنده، از رولیک ضربه گیر با روکش پلی اورتان استفاده می شود، در حالی که برای انتقال مواد نرم و حساس، از رولیک ضربه گیر لاستیکی استفاده می شود.
- وزن مواد: وزن مواد بر روی ظرفیت باربری رولیک ضربه گیر تاثیر می گذارد. لازم است رولیک ضربه گیرای انتخاب شود که بتواند وزن مواد را به طور ایمن تحمل کند.
- سرعت حرکت مواد: سرعت حرکت مواد بر روی تسمه نقاله بر انتخاب قطر رولیک ضربه گیر تاثیر می گذارد. برای سرعت های بالا، از رولیک ضربه گیر با قطر بزرگتر استفاده می شود.
- فاصله بین رولیک ها: فاصله بین رولیک ضربه گیرها بر روی تسمه نقاله بر میزان پشتیبانی از مواد تاثیر می گذارد. برای مواد سنگین یا حساس، فاصله بین رولیک ضربه گیرها باید کمتر باشد.
- محیط کاری: شرایط محیط کاری، مانند دما، رطوبت و وجود مواد شیمیایی، در انتخاب جنس روکش رولیک ضربه گیر تاثیر می گذارد.
نصب و راه اندازی رولیک ضربه گیر
نصب و راه اندازی صحیح رولیک ضربه گیر از اهمیت بالایی برخوردار است. مراحل کلی نصب رولیک ضربه گیر به شرح زیر است:
- آماده سازی تسمه نقاله: ابتدا باید تسمه نقاله را از نظر تراز بودن و وجود هرگونه آسیب بررسی کرد. در صورت نیاز، تسمه نقاله باید تعمیر یا تعویض شود.
- تعیین محل نصب: محل مناسب برای نصب رولیک ضربه گیر با توجه به نوع مواد و الگوی بارگیری تعیین می شود. به طور کلی، رولیک ضربه گیرها در نقاط بارگیری و همچنین در فواصل منظم در طول تسمه نقاله نصب می شوند.
- نصب براکت ها: براکت های مخصوص برای نصب رولیک ضربه گیر بر روی سازه ی نگهدارنده ی تسمه نقاله نصب می شوند.
- نصب رولیک ضربه گیر: رولیک ضربه گیرها بر روی براکت ها نصب شده و با پیچ و مهره محکم می شوند.
- تنظیم تراز: پس از نصب، باید از تراز بودن رولیک ضربه گیرها اطمینان حاصل کرد. تراز نبودن رولیک ضربه گیر می تواند باعث ساییدگی تسمه نقاله و کاهش کارایی سیستم شود.
نکات نگهداری و تعمیر رولیک ضربه گیر
برای اینکه رولیک ضربه گیر به درستی عمل کند و طول عمر بالایی داشته باشد، لازم است نکات نگهداری و تعمیر زیر را رعایت کرد:
- بازرسی منظم: به طور منظم رولیک ضربه گیرها را از نظر وجود هرگونه ساییدگی، پارگی یا ترک خوردگی در روکش بررسی کنید. در صورت مشاهده هرگونه آسیب، باید رولیک ضربه گیر آسیب دیده را تعمیر یا تعویض کرد.
- تمیزکاری: به طور مرتب رولیک ضربه گیرها را تمیز کنید تا از تجمع گرد و غبار و مواد بر روی آنها جلوگیری شود. تجمع مواد می تواند باعث ساییدگی روکش و کاهش کارایی رولیک ضربه گیر شود.
- روانکاری یاتاقان ها: یاتاقان های رولیک ضربه گیر را به طور مرتب با گریس مناسب روانکاری کنید. روانکاری مناسب یاتاقان ها باعث کاهش اصطکاک و افزایش طول عمر آنها می شود.
- تعویض روکش: در صورت ساییدگی شدید روکش رولیک ضربه گیر، می توان فقط روکش را تعویض کرد. تعویض روکش به جای تعویض کل رولیک ضربه گیر می تواند باعث صرفه جویی در هزینه شود.
عملکرد رولیک ضربه گیر
رولیکهای ضربه گیر، با پوششی از جنس لاستیک یا پلی اورتان، ضربات ناشی از بارگذاری و جابجایی مواد را جذب میکنند. این رولیکها، مانند یک بالشتک نرم، از تسمه نقاله و اجزای آن در برابر آسیبهای مخرب محافظت خواهند کرد. در کل رولیکهای ضربه گیر به عنوان سپرهای دفاعی نوار نقالهها، نقشی حیاتی در حفظ و ارتقای کارایی این سیستمهای حمل و نقل ایفا میکنند. با انتخاب و استفاده صحیح از این رولیکها، میتوانید عمر نوار نقاله خود را افزایش داده، هزینههای تعمیر و نگهداری را کاهش داده و راندمان خط تولید خود را به طور قابل توجهی ارتقا دهید.